Mobiliteitsmaatregelen bieden handelingsperspectief bij hinder

Het afgelopen jaar hebben Rijkswaterstaat (RWS) en Zuid-Holland Bereikbaar (ZHB) intensief met elkaar samengewerkt rondom het project Vervanging viaduct A16 over de Hoofdweg in Rotterdam. Het project en de samenwerking lopen door tot eind 2025, maar de eerste twee grote mijlpalen, de gedeeltelijke afsluiting van de A16 tijdens het Koningsdagweekend en het Hemelvaartsweekend, zijn achter de rug. Tijd om met Angelo van Turenhout, senior adviseur Omgeving RWS en Ronald Driessen, communicatie adviseur RWS een tussentijdse balans op te maken over de samenwerking.

Vanwege problemen met de constructie constateerde RWS in 2022 dat het viaduct in de A16 in zijn geheel moest worden vervangen. Het viaduct werd direct aan de onderkant verstevigd. Tegelijkertijd zijn RWS en bouwcombinatie De Groene Boog gestart met de uitwerking van plannen voor de vervangingsoperatie. Een behoorlijke uitdaging, want de vervanging moet plaatvinden met beperkte tijd en ruimte en zo min mogelijk hinder voor het verkeer.

Diverse alternatieven snel opgetuigd

Deze ongeplande vervangingsoperatie met de nodige verkeershinder zorgde er ook voor dat RWS en ZHB in 2023 met elkaar om tafel gingen om afspraken over samenwerking op het gebied van bereikbaarheid en mobiliteitsmanagement te maken. Ronald: “Ondanks die korte voorbereidingsperiode heb ik geen enkel moment het gevoel gehad dat we teveel onder tijdsdruk hebben gewerkt. De basis voor de totale Slim Reizen Hinderaanpak is in het najaar van 2023 vastgelegd in het Bereikbaarheidsplan Vervanging viaduct in de A16. Vanuit RWS is gefocust op verkeersmanagement en publiekscommunicatie. ZHB is aan de slag gegaan met mobiliteitsmanagement, het inzetten van alternatieven voor de auto en de communicatie daarover. Hun inspanningen waren gericht op reizigers, werkgevers en op de logistiek.” Ook Angelo geeft aan dat de bezetting en middelen binnen ZHB in korte tijd zijn opgetuigd en gerealiseerd. Er is door hen snel geacteerd. Voor verschillende doelgroepenzijn er alternatieven beschikbaar gemaakt en vaak nog kosteloos ook voor de gebruiker. Zo is er een NS Voordeelabonnement, deelvervoer voor de first en last mile, sparen voor beloningen-actie voor wie al met de fiets, OV of lopend gaat en er is zelfs de mogelijkheid tot korting op de aanschaf van een tweewieler.”

Blijven communiceren over het waarom van hinder

Ronald vult aan: “Daarnaast ondersteunt ZHB de communicatie van RWS door die door te zetten via de eigen mediakanalen. Met elkaar hebben we in onderlinge samenwerking een goed pakket aan mobiliteitsmaatregelen neergezet. We merken dat ook terug in de reacties. Want hoewel de werkzaamheden en de afsluiting natuurlijk hinder met zich meebrengen, krijgen we nauwelijks vervelende reacties terug van reizigers. Tenzij er veel werkzaamheden en afsluitingen tegelijkertijd voorkomen dan is het begrip soms wel even op. Daarom moeten we met elkaar blijven communiceren naar de reiziger over het waarom en een realistisch beeld geven van het handelingsperspectief.”

Heldere taakverdeling

Ronald: “Doordat elke organisatie vanaf het begin zijn eigen duidelijk omschreven taken had, pakte iedereen zijn eigen rol en verantwoordelijkheid op. Daarbij waren de onderlinge lijntjes kort. Om de samenwerking verder te bevorderen, ook met de collega’s van de Bouwcombinatie De Groene Boog, organiseerden we gedurende het voorbereidingstraject digitale overleggen en een paar gezamenlijk fysieke afstemmomenten. Het scheelt als je elkaar ook live ontmoet. Dat praat naderhand in een Teamoverleg net wat makkelijker.” “Een goede verstandhouding was er ook tijdens de wekelijkse terugkoppeling vanuit ZHB over de voortgang. Daarin bespraken we welke aanpassingen en bijstellingen er nodig zijn ten behoeve van het project. Samen optrekken dus om het gewenste resultaat te bereiken,” aldus Angelo.

Wisselwerking mobiliteitstransitie en de korte klap

“Hoewel het lijkt alsof RWS en ZHB deels andere doelen nastreven, willen we precies hetzelfde: een duurzame bereikbaarheid van de regio voor de korte én de lange termijn," zegt Angelo. “Bij een project als dit ligt de primaire focus van RWS op de korte klap: het beperken van de verkeershinder op het hoofdwegennet en het stedelijk verkeersnetwerk op het moment dat je wegen afsluit. Daarbij stelt het project vooraf doelen zoals het binnen de RWS normen blijven van maximaal 60 minuten extra reistijd en een 75 % tevredenheid van de weggebruiker over de beperking van hinder bij wegwerkzaamheden.

ZHB heeft als hoofddoel om de mobiliteitstransitie vorm te geven. Een doel dat over meerdere jaren is uitgesmeerd en waarbij een project met veel hinder helpt om mensen te bewegen te kiezen voor ander vervoer. Mobiliteitsmaatregelen bieden de weggebruiker tijdens wegafsluitingen handelingsperspectief. En als de hinder inderdaad fors is dan vormt de hinder een katalysator om de transitie op gang te brengen. Daarnaast is hinder een goed moment om de meest lastige doelgroep, de verstokte automobilist, erop te wijzen dat er uitstekende, duurzame reisalternatieven zijn die ze met aantrekkelijke kortingen kunnen uitproberen.

De mobiliteitstransitie is een kwestie van de lange adem, dat is algemeen bekend. De verwachting is dat het effect van de inzet van mobiliteitsmanagement zal na-ebben. Door de samenwerking met ZHB ontstaat een mooie wisselwerking waarbij de hinder tijdens het project verminderd wordt en er door de inzet op de werkgeverbenadering en de logistieke aanpak tegelijk wordt gewerkt aan de mobiliteitstransitie. ZHB houdt als het ware tussen de projecten door het vuurtje warm.”

Buig weerstand om naar iets positiefs

“De hinder op de weg zal voorlopig nog niet afnemen,” waarschuwt Angelo. “Vanaf 1970 zijn er enorm veel wegen, bruggen en tunnels aangelegd. Die hebben allemaal een levensduur van circa 50 jaar dus is het logisch dat ze nu in onderhoud moeten. Er wordt vaak te makkelijk gezegd dat de hinder het gevolg is van achterstallig onderhoud maar je gaat een brug of tunnel ook niet aanpakken als het nog niet nodig is. Daarom is het goed de reiziger en zijn ervaringen met de alternatieven centraal te zetten in de communicatie. Welke alternatief gebruiken ze met plezier. Welke voordelen zien ze aan het gebruik? En buig weerstand om naar luchtige realiteit. De NS heeft nu een campagne waarbij ze met een knipoog de nadelen (drukte in de stiltecoupe) ombuigen naar iets positiefs. (Je oordopjes indoen.) Mensen willen niet direct de auto uit en naar het deelvervoer, maar door de weerstand te benoemen en er realistisch mee om te gaan zullen reizigers het alternatief sympathieker vinden. En dat stimuleert om het ook een keer te proberen.”