Renovatie Heinenoordtunnel en de hinderaanpak

• Interview

De Heinenoordtunnel wordt momenteel grondig gerenoveerd, dat duurt nog tot eind 2024. Zo’n renovatie gaat gepaard met hinder voor weggebruikers. Gelegen in de A29 is de tunnel een belangrijke schakel in het verkeersnetwerk. Zo rijdt er veel (vracht)verkeer doorheen op weg naar de havens van Rotterdam en Antwerpen. Het afsluiten van de tunnel heeft daarom op veel manieren impact op (de bereikbaarheid van) de regio. Door Rijkswaterstaat werd mobiliteitsmanager Marjolein Brandt aangesteld, die samen met Rijkswaterstaat-collega’s en Zuid-Holland Bereikbaar aan de slag is gegaan met het beperken van de hinder die gepaard gaat met de renovatie. Marjolein vertelt in dit artikel meer over de hinderaanpak, succesvolle maatregelen, alternatieven voor de (vracht)auto en de leermomenten.

Afsluiten van de Heinenoordtunnel

Het lag en ligt nogal gevoelig, die afsluitingen van de tunnel. De Heinenoordtunnel stamt uit de jaren ’60 van de vorige eeuw. Tijdens de renovatie worden onder meer de tunnel-technische installaties en systemen vervangen. Ook heeft de tunnel inmiddels een middentunnelkanaal gekregen. Hoewel inwoners, forenzen en bedrijven begrip hebben voor het feit dat groot onderhoud noodzakelijk is, speelt ook sentiment en ongemak rondom de afsluitingen een grote rol. Hoe pak je zo’n enorm project aan en waar begin je? Marjolein: “Ik ben sinds 2018 aangesteld als mobiliteitsmanager voor dit project. Toen ik startte, lag er al een bereikbaarheidsstrategie op hoofdlijnen en moest deze worden geconcretiseerd en door vertaald naar een bereikbaarheidsplan. De voorbereidingen voor de hinderaanpak zijn dus al dik 6 jaar van tevoren gestart. En hoewel wij er al vroeg bij waren, leeft zo’n afsluiting bij veel stakeholders dan nog niet echt. Hebben we meteen een leerpunt te pakken, je kan blijkbaar ook té vroeg starten hiermee. Tijdens de voorbereidingstijd veranderde er van alles. We kregen er een pandemie tussendoor, mensen wisselden van baan, er kwamen andere afsluitingen bij en zo kan ik nog wel even doorgaan. Kortom: het was mij al snel duidelijk dat dit een uitdagend project ging worden.”

De hinderaanpak is destijds door Rijkswaterstaat zelf opgezet, voor ondersteuning en uitvoering heeft Zuid-Holland Bereikbaar een belangrijke rol gespeeld. De kern van de aanpak: naast slim plannen en slim bouwen moeten we ervoor zorgen dat slim reizen het uitgangspunt wordt. In elk geval tijdens de tunnelsluitingen. In 2023 is de tunnel dicht geweest in beide rijrichtingen in de meivakantie en in de zomer van 2023 een maand lang, dat was deels tijdens de zomervakantie. En ook in 2024 is een afsluiting gepland in de zomervakantie, dit keer 2 weken. Daarnaast zijn er al een kleine 30 weekendafsluitingen geweest en resteren er nog een paar tot het einde van het jaar.

De bereikbaarheids- en hinderaanpak

Marjolein: “We hebben het ‘slim reizen’ zo breed mogelijk ingezet, met een mix van verkeers-, mobiliteits- en communicatiemaatregelen. Waar dat kon voor de Heinenoordtunnel én de Haringvlietbrug, omdat die afgelopen zomer ook langdurig dicht moest voor renovatiewerkzaamheden. We zijn gaan kijken naar goede alternatieven voor de auto en het vrachtverkeer en manieren om ander reisgedrag daadwerkelijk voor elkaar te krijgen. Er is voor de afsluitingen van de Heinenoordtunnel groots ingezet op de switch van de auto naar het openbaar vervoer, ook in samenwerking met Connexxion. Hiervoor is in de naastgelegen Tweede Heinenoordtunnel, de buis voor landbouwverkeer geschikt gemaakt zodat er ook bussen doorheen kunnen, en is de dienstregeling uitgebreid, zodat we toch een snellere ontsluiting konden bieden. Ook het stimuleren van fietsen speelde een grote rol en hier heeft Zuid-Holland Bereikbaar ons enorm bij geholpen. Het bleek een slimme zet te zijn, want voor korte-afstand reizigers, vooral in de Hoeksche Waard en Drechtsteden, bleek de fiets (tijdelijk) een goed alternatief. Daarnaast hebben we thuiswerken, samen en buiten de spitsen reizen gestimuleerd, mede in samenwerking met werkgevers in de regio. De mobiliteitsmakelaars van Zuid-Holland Bereikbaar hebben contact gehad met honderden bedrijven, met alleen al in de Hoeksche Waard een achterban van zo’n 10.000 werknemers. De logistiek makelaars hebben daarnaast contact met de logistieke dienstverleners. Deze makelaars kijken samen met de bedrijven naar de slimste en snelste manieren om op bestemmingen te komen of grondstoffen en goederen te leveren of geleverd te krijgen, zonder gebruik te maken van de tunnel én oplossingen die passen bij hun bedrijfsvoering.”

In de praktijk is gebleken dat ongeveer de helft van de weggebruikers het reisgedrag heeft aangepast. Tijdens de afsluitingen van de tunnel was in de Hoeksche Waard een reductie van 40-45% van het verkeer zichtbaar. Op het grotere netwerk bedroeg die reductie 12%.

Voor de komende tunnelafsluiting in de zomer van 2024 zijn de voorbereidingen bij Rijkswaterstaat en Zuid-Holland Bereikbaar alweer in volle gang.

Nog vele projecten op komst: blijven leren en verbeteren

De komende jaren worden regelmatig afsluitingen verwacht op wegen in Zuid-Holland, omdat er veel onderhoud en renovaties noodzakelijk zijn. Het reizen moet structureel anders om overlast terug te dringen. Ook vraagt de veelheid aan projecten om een andere aanpak en samenwerking dan voorheen. Daarom is er na afloop van de zomerafsluitingen uitgebreid geëvalueerd, ook tussen Rijkswaterstaat en Zuid-Holland Bereikbaar. De successen worden meegenomen en leermomenten gedeeld. Zo is gebleken dat communicatie key is en blijft in de bereikbaarheidsaanpak en het (tijdig) informeren en stimuleren van ander reisgedrag. Marjolein: “Hierbij blijven we inzetten op een mix van on- en offlinemiddelen. Met een mix van middelen hebben we miljoenen weggebruikers bereikt. Op de gemeentelijke wegen in de Hoeksche Waard was het geregeld wel extreem druk, vooral van en naar de autopont tussen Nieuw-Beijerland en Hekelingen/Spijkenisse. Er ontstond hier zelfs agressie door en verkeersregelaars moesten het soms ontgelden. Het is belangrijk dat weggebruikers echt de omleidingsroutes volgen, omdat sluipverkeer tot gevaarlijke situaties kan leiden.”

De volgende lange afsluiting van de tunnel vindt plaats van 26 juli t/m 9 augustus 2024. Hetzelfde pakket aan maatregelen wordt in de basis ingezet, waarbij een aantal zaken is geoptimaliseerd. Sommige maatregelen, zoals voor het stimuleren van fietsen, loopt ook buiten de afsluitingen door. Bedrijven, die aan de slag willen met mobiliteit en bereikbaarheid, nu of in de toekomst, kunnen doorlopend terecht bij de mobiliteitsmakelaars en logistiek makelaars van Zuid-Holland Bereikbaar. Als bedrijven tijdens de lange afsluiting in de zomer opnieuw meewerken en meedenken en weggebruikers (die dat kunnen) zoveel mogelijk de auto inruilen voor de fiets, bus of een dagje thuiswerken houden we de regio ook komende zomer zo goed mogelijk bereikbaar.

Bekijk de projectpagina voor meer informatie over de aankomende werkzaamheden.