Samenwerken vraagt lef

“Het bereikbaar houden van de Rotterdamse haven, gelegen in een heel druk stuk Nederland, is een behoorlijke uitdaging. En daarmee ben je er nog niet. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan de energietransitie. Als we binnen Zuid-Holland Bereikbaar het lef hebben om goed met elkaar samen te werken kunnen we de hinder beperken. Daar zetten we met alle wegbeheerders én met ProRail op in. Aan het scenario van een slechte bereikbaarheid wil ik niet eens denken. Mouwen opstropen dus en aan de slag!” Eric van der Schans is Hoofd Environmental Management bij het Havenbedrijf Rotterdam.

Voor de Rotterdamse haven is een goede bereikbaarheid van levensbelang: de haven zelf moet bereikbaar zijn en vanuit de haven moeten de goederen snel het achterland kunnen bereiken. Van der Schans: “We hebben daarbij alle modaliteiten nodig: de weg, over water, per spoor, pijpleiding of per buis. Alleen als de bereikbaarheid op orde is, kunnen we de beste service richting onze klanten blijven verlenen. Daar is ons, en alle bedrijven in de haven, alles aan gelegen. Die nadruk op bereikbaarheid geldt voor alle havens wereldwijd. Bijzonder aan de Rotterdamse haven is dat het ligt in een heel drukke regio van Nederland. Dan is de uitdaging groter. Om bereikbaar te blijven ontwikkelen, stimuleren en faciliteren we allerlei duurzame mobiliteitssystemen.”

Inzetten op energietransitie
“Bereikbaarheid kent niet alleen economische en financiële aspecten maar ook sociale. Er wonen en werken heel veel mensen in dit gebied, mensen die met zo min mogelijk vertraging willen reizen. Als Havenbedrijf Rotterdam werken we nauw samen met de gemeenten op Voorne-Putten. Logisch, want we delen dezelfde infrastructuur. De haven moet niet simpelweg bereikbaar zijn, maar ook het liefst zo duurzaam mogelijk bereikbaar zijn. Met partners dragen we volop bij aan de energietransitie. Denk aan het afbouwen van fossiele brandstoffen voor transport maar ook aan het afbouwen van de fossiele producten die door de haven gaan, zoals bij de oliehandel en raffinaderijen. Alles bij elkaar een complexe materie. Als je zaken afbouwt moet je er wel een vervanging voor hebben. Wordt dat waterstof? En hoe vervoeren we dat dan? Hoe krijgen we op korte termijn voldoende laadinfrastructuur zodat overschakelen op elektrisch soepel verloopt?”

“Omdat er de komende jaren heel veel wegwerkzaamheden op de planning staan, zijn we vorig jaar in het samenwerkingsverband Zuid-Holland Bereikbaar gestapt. Bijna alle bruggen en tunnels in de regio worden gerenoveerd. Dat levert veel hinder op. Alleen als we ons gezamenlijk maximaal inspannen, blijft de bereikbaarheid op orde. Dat betekent dat we én naar de logistiek én naar het personenvervoer moeten kijken. Het hangt allemaal met elkaar samen. Alle wegbeheerders moeten onderling met elkaar samenwerken en ook met het spoor. Daarom ben ik heel blij dat ProRail als partner aan tafel zit. Multimodaliteit is belangrijk,” zegt Van der Schans gedreven.

Je moet elkaar iets gunnen
“Die samenwerking binnen Zuid-Holland Bereikbaar is niet vanzelfsprekend. We moeten die durven aangaan. Het kost lef om je eigen subcultuur los te laten voor de benefits van het geheel. Geven en nemen dus en je gezamenlijk verantwoordelijk voelen. Dat lijkt simpel totdat je zaken moet opgeven. Samenwerken heeft iets paradoxaals. Het is makkelijk als het om kleine dingen gaat. De komende jaren gaat het echter om heel grote issues. Als we elkaar dan niets gunnen, staan we allemaal in de wind. Het samenwerken binnen Zuid-Holland Bereikbaar moeten we koesteren en verder ontwikkelen. Als we elkaar begrijpen, zetten we stappen naar een nieuwe cultuur.”

ZHB: capabele organisatie
Het eerste jaar van Zuid-Holland Bereikbaar heeft veel opgeleverd. Er staat een goede en capabele organisatie. Het samenwerkingsverband heeft de rol van vliegwiel: door elkaar tegen te komen kan je makkelijker samenwerken en als je samenwerkt is het makkelijker om dilemma’s op te lossen. De plannen voor het nieuwe communicatieplatform zijn relevant want eenduidige informatie naar alle doelgroepen gaat ons helpen om de hinder binnen de perken te houden. De communicatie naar de logistieke partijen is in alle opzichten weer anders dan die naar medewerkers. Al was het alleen al omdat je bij de logistiek ook moet kijken naar partijen in België en Duitsland. Dat soort zaken moeten we nog verder uitwerken. Ook de integrale programmering van weg en spoor is uit de startblokken gekomen en kan verder ontwikkeld worden.”

Scenario’s rondom ingeplande hinder
Van der Schans: “Naast alle hinder die nu bekend is komt er ongetwijfeld ook nog ongeplande hinder op ons af. Hoe vangen we dat op? Hoe gaan we daarop adequaat reageren? Stel dat de Van Brienenoordbrug eruit ligt en er gebeurt iets onverwachts met een andere grote brug of tunnel. Wat doen we dan? Wanneer die beslissing bij één partij ligt, kom je eruit. Met zijn allen wordt dat lastiger. Vooral als contractuele en dus financiële consequenties een rol spelen. En die spelen altijd mee. Daarom pleit ik ervoor om van tevoren over dat soort scenario’s na te denken en er richtlijnen voor op te stellen. In het heetst van de strijd is het lastig gezamenlijk keuzes te maken.”

E-bike is gamechanger
Vanaf 1 januari 2024 treedt de Regeling werkgebonden personenmobiliteit in werking. Dan zijn werkgevers met 100 medewerkers of meer verplicht bij te houden hoe hun medewerkers nu reizen in het zakelijke en het woon-werkverkeer. Doel is dat de CO2-uitstoot van die reizen per jaar afneemt. Van der Schans: “In het centrum van Rotterdam kan je met deze regeling goed overweg, de afstanden zijn kort en er zijn veel alternatieven voorhanden. In de haven is dat anders: van hartje Rotterdam naar Utrecht is net zo ver als van Rotterdam centrum naar de haven. Met het grote verschil dat er naar Utrecht een trein rijdt. Het zegt iets over de schaalgrootte en de moeilijkheidsgraad van de mobiliteit in de haven. Hoewel we hard werken aan een OV-netwerk naar de haven blijft dat toch lastig. De e-bike en speed pedelec zijn wel gamechangers. Tegelijkertijd moeten we de haven ook niet altijd als één gebied zien: de Waalhaven en de Merwehaven bieden veel meer mobiliteitsalternatieven dan de Tweede Maasvlakte. Daar zal het wellicht meer aankomen op het verduurzamen van auto’s. Het Havenbedrijf zet zelf, mede als voorbeeldfunctie, ook in op elektrische leaseauto’s voor medewerkers.”

De regio blijft bereikbaar!
Gaat het lukken om Zuid-Holland tijdens alle wegwerkzaamheden bereikbaar te houden? “Daar zeg ik volmondig ja op,” zegt Van der Schans resoluut. “We werken er met zijn allen keihard aan, er is nog meer inzet nodig, maar het gaat lukken. Het negatieve antwoord op deze vraag kunnen we ons simpelweg niet permitteren. We moeten de komende jaren vooral vooruit kijken en die stappen zetten die noodzakelijk zijn om de bereikbaarheid, ondanks alle werkzaamheden, vorm te geven. Mouwen opstropen en aan de slag! “